Το όνομά και η ιστορία του στην αρχαιότητα
Στα αρχαία χρόνια το ονόμαζαν Φιλύρα, εμείς σήμερα το γνωρίζουμε ως Φλαμούρι ή Τήλιο. Η Φιλύρα ήταν νύμφη της ελληνικής μυθολογίας, θεότητα της ανάρρωσης, της ευωδίας και των αρωμάτων, της γραφής και της ομορφιάς. Ο θεός Κρόνος την ερωτεύτηκε, όταν όμως το ανακάλυψε η σύζυγός του, Ρέα, αυτός μεταμορφώθηκε σε άλογο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα από την Ωκεανίδα Φιλύρα και τον Κρόνο να γεννηθεί ο Κένταυρος Χείρων, ο οποίος ήταν μισός άνθρωπος και μισός άλογο. Για να απαλύνει τον πόνο, την ντροπή και την απελπισία που ένιωθε η Φιλύρα, ο Κρόνος τη μεταμόρφωσε στο ομώνυμο δέντρο. Μάλιστα λέγεται πως όποιος κοιμόταν κάτω από τη φλαμουριά, μεταφερόταν στην γη των Νεραϊδών.
Η φλαμουριά ήταν γνωστή επίσης στον αρχαίο κόσμο τόσο για την ξυλείας της όσο και για το μέλι που παρήγαγαν οι μέλισσες από τα άνθη της. Αναφορές θα βρούμε από τον Θεόφραστο, τον Πλίνιο και τον Βιργίλιο ενώ ο Διοσκουρίδης έλεγε πως από το χυμό των φύλλων της, θεραπεύονταν τα δαγκώματα φιδιών. Το ξύλο της χρησιμοποιήθηκε τους επόμενους αιώνες από πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Μάλιστα, οι βορειοευρωπαίοι από τον εσωτερικό φλοιό της ακόμη κατασκευάζουν παπούτσια, σχοινιά, δίχτυα ψαρέματος κ.α. Παράλληλα, το 17ο και 18ο αιώνα η Φλαμουριά χρησιμοποιήθηκε στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό των πόλεων, οριοθετώντας τις λεωφόρους, κάτι που βλέπουμε μέχρι και σήμερα. Σε αρκετές πόλεις της Βορείου Αμερικής υπάρχει μία «Λεωφόρος των Φλαμουριών» , ενώ στο Βερολίνο το δέντρο έχει χαρίσει το όνομά του σε ένα κεντρικό δρόμο που λέγεται «Unter den Linden», δηλαδή «Κάτω από τις Φλαμουριές».
Μοσχοβολιστό με γλυκιά γεύση
Η Φλαμουριά είναι ένα μακρόβιο φυλλοβόλο δέντρο της οικογένειας Tiliaceae, το οποίο προέρχεται από τις εύκρατες περιοχές του Βορείου Ημισφαιρίου. Έχει ύψος που κυμαίνεται από 20 έως 45 μέτρα. Τα φύλλα έχουν σχήμα καρδιάς, τα άνθη είναι λευκοκίτρινα και αναδύουν ένα πολύ γλυκό άρωμα. Υπάρχουν, κατά προσέγγιση 40 είδη φλαμουριάς, στην Ελλάδα όμως φυτρώνουν μόνο τρία, σε δάση της Ηπείρου, Μακεδονίας, Εύβοιας, Πελοποννήσου και Κρήτης. Ανθίζει τέλη Μαΐου. Τα άνθη και τα τρυφερά φύλλα στις κορυφές των βλαστών συλλέγονται μόλις ανοίξουν τελείως, δηλαδή, τον Ιούνιο και τον Τα άνθη περιέχουν αιθέριο έλαιο, φυτική βλέννα, τανίνη και μικρή ποσότητα σαπωνίνης. Η φλούδα είναι πλούσια σε τανίνη και έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.
Οι θεραπευτικές του ιδιότητες
Το Φλαμούρι (Φιλύρα, Τίλιο ) είναι σε όλους μας γνωστό για τις καταπραϋντικές και χαλαρωτικές του ικανότητες. Είναι το καταλληλότερο ρόφημα για το απόγευμα ή για αργά το βράδυ καθώς χαλαρώνει τον οργανισμό μας από την ένταση της καθημερινότητας. Σύμμαχος μας στο κρυολόγημα με ευχάριστη γεύση και άμεσο αποτέλεσμα. Παράλληλα, είναι άριστο ηρεμιστικό φάρμακο του νευρικού συστήματος, ακόμη και για νεογέννητα βρέφη. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί επίσης όταν τα παιδιά βγάζουν δόντια καθώς είναι ήπιο αλλά αποτελεσματικό παυσίπονο. Το φλαμούρι βοηθάει σημαντικά και στην καταπολέμηση της αϋπνίας ενώ ηρεμεί και τις νευρικής φύσεως ημικρανίες. Για να προλάβουμε την γρίπη, όταν αισθανόμαστε πως μας ενοχλεί λίγο ο λαιμός ή ότι κρυώνουμε, πίνουμε ένα φλυτζάνι τίλιο και προλαβαίνουμε τη γρίπη.
Αν ωστόσο γριπωθούμε, μειώνει τη ρινική καταρροή και καταπραΰνει τον πυρετό. Είναι αποχρεμπτικό, δηλαδή, καθαρίζει το αναπνευστικό, το μπούκωμα και βοηθάει στην απόφραξη του αναπνευστικού. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί σε πεπτικές ανωμαλίες, ελευθερώνοντας τους σπασμούς και βελτιώνοντας την πέψη. Το αφέψημα των φύλλων που γίνεται με άσπρο ξερό κρασί λέγεται πως διαλύει τις πέτρες των νεφρών και διώχνει τις ημικρανίες. Δρα θετικά σε προβλήματα αρτηριοσκλήρυνσης ενώ έχει ευεργετική επίδραση στην κυκλοφορία του αίματος καθώς μειώνει την πίεση. Τέλος, το φλαμούρι αποτελεί ένα καλό αντισηπτικό, βοηθάει όσους πάσχουν από ουρική αρθρίτιδα, δυσκοιλιότητα, λουμπάγκο και αέρια.
Αποτελεσματικό και για εξωτερική χρήση
Οι πλύσεις με αφέψημα φλαμουριού είναι δυνατόν να βοηθήσουν στην εξάλειψη των φακίδων, αλλά και των ρυτίδων ενώ βοηθάει στην καταπολέμηση της ακμής και των δερματικών ερεθισμών. Είναι ευεργετικό για τα μαλλιά καθώς ενδυναμώνει την τρίχα και για τις ξηρές επιδερμίδες, μια και έχει μαλακτικές ιδιότητες. Το ανθόνερο από Τίλιο μπορεί να ψεκαστεί στο κρεβάτι για να χαλαρώσει την εισπνοή στην αντιμετώπιση της αϋπνίας και το μπάνιο με αφέψημα βοηθάει στη νευρική κόπωση και τους παιδικούς σπασμούς. Κεραλοιφή σε συνδυασμό με φλαμούρι μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά των εγκαυμάτων. Εδώ αξίζει να αναφέρουμε πως τον 18ο αιώνα χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή ενός προϊόντος παρόμοιου με την σοκολάτα ενώ στο Β’ Παγκόσμιο πόλεμο τα φύλλα της μαζί με αλεύρι χρησιμοποιήθηκαν για την παρασκευή ψωμιού που ήταν ένα εξαιρετικό διατροφικό συμπλήρωμα για εκείνη την περίοδο.