Ένα νέο «όπλο» κατά των παραλλαγών του κορωνοϊού SARS-CoV-2 ανακάλυψαν οι επιστήμονες στα αντισώματα ασθενών που ανέρρωσαν από την COVID-19, ικανό να τις εξουδετερώσει ακόμα και σε υπο-νανομοριακές συγκεντρώσεις. Παράλληλα, σύμφωνα με τα ευρήματα που δημοσιεύονται στο Science, συνδυασμός αυτών των αντισωμάτων κατάφερε να μειώσει τις πιθανότητες μιας μετάλλαξης διαφυγής σε εργαστηριακές συνθήκες.
Ο SARS-CoV-2 είναι ένας RNA ιός μονής έλικας από την ομάδα-β των ανθρώπινων κορωνοϊών. Η υπομονάδα S1 της γλυκοπρωτεΐνης ακίδας (πρωτεΐνη S) που βρίσκεται στην επιφάνειά του, προσκολλάται στους πρωτεϊνικούς υποδοχείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης 2 (ACE2) του ξενιστή μέσω της περιοχής δέσμευσης του υποδοχέα (RBD), ώστε να εισέλθει ο ιός στον οργανισμό.
Αν και η πλειοψηφία των αντισωματικών θεραπειών κατά του νέου κορωνοϊού έχουν σχεδιαστεί βάσει της πρωτεΐνης S του αρχικού στελέχους που εντοπίστηκε στην Ουχάν, οι νέες παραλλαγές που πλέον επελαύνουν καθιστούν πολλές από αυτές αναποτελεσματικές. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα αντισώματα που προκαλούνται από τα διαθέσιμα εμβόλια είναι λιγότερο αποτελεσματικά έναντι ανησυχητικών παραλλαγών όπως οι Άλφα (B.1.1.7, βρετανική), Βήτα (B.1.351, νοτιοαφρικανική), Γάμμα (P1, βραζιλιάνικη), και Δέλτα (B.1.617.2, ινδική).
Τα τέσσερα αντισώματα
Στο πείραμα συμμετείχαν αναρρώσαντες που είχαν μολυνθεί από το στέλεχος της Ουάσινγκτον (WA-1), του οποίου η αλληλουχία των αμινοξέων της πρωτεΐνης-ακίδας είναι παρεμφερής με του στελέχους της Ουχάν.
Από τα B-λεμφοκύτταρα που απομονώθηκαν ταυτοποιήθηκαν τέσσερα δυνητικώς εξουδετερωτικά αντισώματα έναντι της περιοχής RBD της πρωτεΐνης ακίδας, δύο στην «πάνω» θέση και δύο στην «κάτω» της περιοχής RBD. Τρία από τα τέσσερα μπλόκαραν άμεσα την περιοχή δέσμευσης της πρωτεΐνης να προσδεθεί στους υποδοχείς ACE2 και το άλλο έμμεσα, μέσω της στερικής παρεμπόδισης -την καθυστέρηση των χημικών αντιδράσεων λόγω του στερικού εμποδίου.
Όλα τα αντισώματα αποδείχθηκαν αποτελεσματικότερα στην εξουδετέρωση των παραλλαγών με τη μετάλλαξη D614G απ’ότι του στελέχους WA-1. Περαιτέρω ανάλυση με τμήματα λεντι-ιών με παραλλαγές στην ακίδα έδειξαν ότι τα αντισώματα παρέμεναν εξουδετερωτικά έναντι 10 παραλλαγών της ακίδας.
Τρία από τα τέσσερα αντισώματα αποδείχτηκαν αποτελεσματικά έναντι 13 ανησυχητικών παραλλαγών που κυκλοφορούν ήδη, μεταξύ των οποίων η Άλφα (βρετανική), η Βήτα (νοτιοαφρικάνικη), η Έψιλον (Β.1.427 & Β.1.429, καλιφορνέζικη), η Γιώτα (Β.1.526, νεοϋορκέζικη), οι Γάμμα και Ζήτα (P.1, P.2, βραζιλιάνικη) και οι Κάππα και Δέλτα (B.1.617.1, B.1.617.2, ινδική).
Ανθεκτικότητα στα αντισώματα
Η επιλεκτική πίεση που ασκήθηκε στο στέλεχος WA-1 με την επώασή του σε περιβάλλον υψηλής συγκέντρωσης αντισωμάτων για να διαπιστωθεί αν θα προκύψουν μεταλλάξεις διαφυγής κατά τη λοίμωξη, έδειξε ότι δύο από τα ισχυρότερα αντισώματα επηρεάστηκαν από τις μεταλλάξεις F486L, N487D και Q493R, ενώ ελάχιστη ήταν η επίδραση της μετάλλαξης Q493R.
Με τη διεξαγωγή πολλαπλών δοκιμών επιλογής και τον συνδυασμό θεραπειών με δύο αντισώματα, παρατηρήθηκε ότι οι συνδυασμοί αντισωμάτων πιθανώς να μειώνουν τον κίνδυνο δημιουργίας κάποιας μετάλλαξης διαφυγής με συνακόλουθη ανάπτυξη ανθεκτικών ιογενών παραλλαγών.