«Μια ανάσα» από τον πόλεμο βρίσκονται Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν μετά την επίθεση της δεύτερης εναντίον της Δημοκρατίας του Αρτσάχ που υποστηρίζεται από το Ερεβάν, τις πρώτες πρωινές ώρες της Κυριακής.
Η Αρμενία κήρυξε γενική επιστράτευση, ενώ την ίδια στιγμή μεταφέρονται πύραυλοι στα σύνορα με το Αζερμπαϊτζάν. Εικόνα από την κατάσταση που επικρατεί μετέφερε μιλώντας στο Protothema.gr από το Ερεβάν η Λιάνα Μανουκιάν. Πρόκειται για Αρμένισσα δημοσιογράφο, η οποία εργάζεται στη Δημόσια Ραδιοφωνία της Αρμενίας, μέσω της οποίας μεταφέρει στο ελληνόγλωσσο κοινό νέα και ειδήσεις της χώρας.Γιατί μην ξεχνάμε, ότι και η Ελλάδα έχει πολύ δυνατή αρμενική κοινότητα. Άλλωστε τους δύο λαούς συνδέουν μακροχρόνιοι ιστορικοί δεσμοί αλλά και ένα κοινό τραύμα. Αμφότεροι βίωσαν τη γενοκτονική μανία των Τούρκων. «Έχουμε τον ίδιο εχθρό και το ίδιο πεπρωμένο, μου έλεγε ο παππούς μου», αναφέρει μεταξύ άλλων η Αρμένισσα συνάδελφος, η οποία συγκλονίζει με τα λεγόμενά της, στη συνέντευξη που παραχώρησε στον Χρήστο Κωνσταντινίδη: «Είμαστε έτοιμοι για παν ενδεχόμενο. Η ζωή του κάθε πολίτη έχει μεγάλη αξία για μας. Ακόμα και οι γυναίκες είναι έτοιμες να πολεμήσουν, να σταθούν δίπλα στο Στρατό μας».
Ποια είναι η κατάσταση αυτήν τη στιγμή στο Αρτσάχ;
«Όπως γνωρίζετε, από νωρίς το πρωί της Κυριακής 27 Σεπτεμβρίου 2020 ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν ξεκίνησε μια διασυνοριακή επίθεση στο Αρτσάχ. Στόχευε τους οικισμούς των αμάχων, βομβάρδισε σχολείο στο Στεπανακέρτ, το οποίο δέχτηκε την πιο σημαντική επίθεση. Υπάρχουν απώλειες και από τις δύο πλευρές. Οι επιθέσεις των στρατευμάτων του εχθρού αποκρούστηκαν από τις αρμενικές δυνάμεις. Οι μάχες όμως δεν σταματάνε, με βαριά όπλα ο εχθρός βομβαρδίζει τα σπίτια των κατοίκων. Αυτή τη στιγμή η κατάσταση είναι πολύ τεταμένη και απρόβλεπτη στο Αρτσάχ. Οι άνθρωποι ζουν σε κατάσταση τρόμου. Νωρίς το πρωί, ο εχθρός συνέχισε τις επιθέσεις με πυροβολικό, τεθωρακισμένα οχήματα, συμπεριλαμβανομένου του συστήματος βαρέος πυροβολικού "TOC".
Επικοινώνησα με ανθρώπους που ζουν στο Στεπανακέρτ και μου μετέφεραν την εικόνα. Φοβούνται ακόμα και να ανάψουν το φως στα σπίτια τους. Αναζητούν καταφύγιο… Πρόκειται για ξεκάθαρη παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων από το Αζερμπαϊτζάν και πρέπει να καταδικαστεί από όλους μας. Η διεθνής κοινότητα αντί να αντιδράσει επαρκώς παραμείνει σιωπηλή.
Προβληματισμό προκαλεί η στάση της Ελληνικής κυβέρνησης. Εμείς θεωρούσαμε πάντα τους Έλληνες αδερφούς μας. Συγκεκριμένα το ΥΠΕΞ της Ελλάδος με πολύ περίεργο τρόπο πήρε θέση για τις εξελίξεις στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ δηλώνοντας στην επίσημη ανακοίνωσή του:
«Καλούμε όλα τα μέρη να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση, να προβούν σε άμεση παύση των εχθροπράξεών και να επιστρέψουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο της Ομάδας Μινσκ».
Στην Ελλάδα γνωρίζουν πολύ καλά την ιστορία των Αρμενίων. Μετά τη Γενοκτονία των Αρμενίων, ακολούθησε η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. Καλύτερα να έχουμε το θάρρος να πούμε τα πράγματα με τα ονόματά τους. Πρέπει να αντισταθούμε στα βάρβαρα κατακτητικά σχέδια των Αζέρων. Διότι μόνο μαζί και ενωμένοι θα μπορέσουμε να αντιταχθούμε στις τουρκικές φιλοδοξίες».
Πόσο καιρό υπήρχαν συγκρούσεις πριν την κορύφωση των τελευταίων ημερών.
«Οι συγκρούσεις της Αρμενίας με το Αζερμπαϊτζάν έχουν μακρόχρονη ιστορία. Επί του παρόντος, δεν καθιερώθηκαν διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, κυρίως λόγω της συνεχιζόμενης σύγκρουσης στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Ο πόλεμος του Αρτσάχ ξεκίνησε το 1918-1920. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το Αρτσάχ δεν ήταν μέρος κανενός κράτους, συμπεριλαμβανομένου και του Αζερμπαϊτζάν. Σύμφωνα με τη Συνθήκη του Βατούμ, η οποία υπεγράφη υπό την πίεση της Οθωμανικής Τουρκίας, πολλά εδάφη που κατοικούνταν από Αρμένιους, συμπεριλαμβανομένου του Αρτσάχ, παρέμειναν εκτός της νεοσυσταθείσας Δημοκρατίας της Αρμενίας (μετά την κατάρρευση της Σοβετικής Ένωσης).
Το κύριο σημείο διαφωνίας μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών είναι το καθεστώς του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Αυτή η διαφωνία μεταξύ των αντιπαρατιθέμενων πλευρών πολύ σύντομα μετατρέπεται σε μια «ανοικτή διεθνή αντιπαράθεση». Η σύγκρουση άρχισε να κορυφώνεται την περίοδο 1991-1994. Στις 10 Δεκεμβρίου του 1991 στη Δημοκρατία του Ναγκόρνο-Καραμπάχ διεξήχθη δημοψήφισμα για αυτοδιάθεση, το οποίο υποστήριξαν 99,98% των ψηφοφόρων. Το δημοψήφισμα μποϋκοτάρισε ο λαός του Αζερμπαϊτζάν με 21% του πληθυσμού να δηλώνει κατά. Έτσι το δημοψήφισμα διεξήχθη χωρίς τη συγκατάθεση του Αζέρμπαϊτζάν και δεν αναγνωρίστηκε διεθνώς από τα κράτη μέλη του ΟΗΕ.
Από τότε οι μάχες συνεχιζόνταν. Με αίτημα των Ρώσων τα Αρμενικά στρατεύματα σταμάτησαν να προελαύνουν στα βάθη του Αζερμπαϊτζάν. Έτσι στις 12 Μαΐου του 1994 υπογράφτηκε τριμερής κατάπαυση του πυρός (Αρμενία-Ναγκόρνο-Καραμπάχ-Αζερμπαϊτζάν). Από τότε δεν μπορώ να πώ ότι σταμάτησαν εντελώς οι εχθροπραξίες στα σύνορα. Πάντα υπήρχαν απώλειες.
Μετά την κατάπαυση του πυρός, στις 2 Απριλίου του 2016 η πλευρά του Αζερμπαϊτζάν παραβιάσε την εκεχειρία και επιτέθηκε στα σύνορα του Αρτσάχ-Αζερμπαϊτζάν. Εμείς το αποκαλούμε «Πόλεμο των τεσσάρων ημερών», επειδή διήρκησε 4 μέρες αλλά ήταν πραγματικός πόλεμος. Αλλά και αυτή τη φορά ματαιώθηκαν τα σχέδια των Αζέρων, οι οποίοι έχοντας υπέστη βαριά ήττα υποχώρησαν, αφήνοντας πολλά θύματα στο πεδίο μάχης.
Το Αζερμαϊτζάν δεν εγκατέλειψε τους στόχους του, και τον Ιούνιο επιτέθηκε στα σύνορα της Αρμενίας, πιο συγκεκριμένα στο Ταβούς. Ήταν μια άνευ προηγουμένου επίθεση. Για πρώτη φορά το Αζερμπαϊτζάν ρίσκαρε να επιτεθεί κατά το μήκος ολόκληρης της συνοριακής γραμμής της Αρμενίας. Έκτος ότι δέχτηκε μία ακόμα ήττα, η πλευρά του Αζερμπαϊτζάν «υπονόμευσε και το εξοπλιστικό κύρος του Ισραήλ», επειδή στις μάχες τέθηκαν σε ισχύ τα μη επανδρωμένα σκάφη της Ισραηλινής κατασκευής «Hermes 900». Στις μάχες του Ταβούς της Αρμενίας, η Αρμένικη αεροπορία έδειξε εξαιρετικά αποτελέσματα, κατέρριψε ένας προς ένα τα Ισραηλινά μη επανδρωμένα σκάφη».
Στην Αρμενία υπάρχει γενική επιστράτευση. Πώς είναι το φρόνημα των Αρμενίων; Είναι έτοιμοι να πολεμήσουν;
«Στις 27 Σεπτεμβρίου κατά τη διάρκεια της έκτακτης συνεδρίασης με την απόφαση του πρωθυπουργού της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν κηρύχθηκε στρατιωτικός νόμος στην Αρμενία και στο Αρτσάχ.
Η επίθεση δεν μας εξέπληξε, από νωρίς σχηματίσαμε μονάδες πολιτοφυλακής, στρατολογήσαμε στρατιώτες και εθελοντές.
Με μαχητικό πνεύμα θα προχωρήσουμε, είμαστε έτοιμοι για κάθε ενδεχόμενο.
Οι Αρμένιοι είναι πολύ σκληρός λαός, στις δύσκολες στιγμές ενώνουν τις δυνάμεις τους. Στον πόλεμο γίνονται ένα.
Η ζωή του κάθε πολίτη μας έχει μεγάλη αξία για μας. Ακόμα και οι γυναίκες είναι έτοιμες να πολεμήσουν, να σταθούν δίπλα στο Στρατό μας. Πρόσφατα με πρωτοβουλία της πρώτης κυρίας της Αρμενίας, Άννας Χακομπιάν, ξεκίνησαν μαθήματα κατάρτισης των γυναικών του Αρτσάχ. Θυμάμαι, όταν ξέσπασε ο τετραήμερος πόλεμος (2016), και τότε οργανώθηκε εθελοντική στρατολόγηση. Θυμάμαι, ότι ανάμεσα στις μεγάλες ουρές εθελοντών που ήθελαν να εγγραφτούν στις μονάδες της εμπροσθοφυλακής, υπήρχαν και οι γυναίκες».
Ο πρωθυπουργός της χώρας δήλωσε, ότι υπάρχει η πιθανότητα επίθεσης στο Ερεβάν. Πόσο φόβισε αυτή η θέση τους κατοίκους της πρωτεύουσας;
«Κάθε στιγμή υπάρχει κίνδυνος επίθεσης. Είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε κάθε πρόκληση. Είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε τον πόλεμο που προσπαθούν να μας επιβάλλουν. Εμείς ποτέ δεν θέλαμε πόλεμο. Αλλά σε περίπτωση ανάγκης όλοι μας θα πολεμήσουμε από τον μικρότερο έως τον μεγαλύτερο».
Το Αζερμπαϊτζάν στηρίζει η Τουρκία. Πώς ενισχύει ο Ερντογάν τους Αζέρους;
«Η Αρμενία εδώ και πολύ καιρό έγινε το κόκκαλο στο λαιμό της Τουρκίας. Η Τουρκία θέλει να ηγηθεί της μουσουλμανικής κοινότητας. Αν κοιτάξουμε τον χάρτη, θα καταλάβουμε πως η μικρή Αρμενία αποτελεί εμπόδιο προς την παν-τουρκική ιδέα. Με τη βοήθεια του Αλίεφ, ο Ερντογάν απλά προσπαθεί να εξουδετερώσει τον αρμενικό παράγοντα. Το Αζερμπαϊτζάν στα χέρια της Τουρκίας δεν είναι κάτι περισσότερο από ένα εργαλείο».
Ποιοί είναι οι σύμμαχοι της Αρμενίας σε αυτόν τον πόλεμο;
«Υπάρχουν βεβαίως χώρες που υποστηρίζουν την Αρμενία, αλλά στα ζητήματα του πολέμου δεν υπάρχουν σύμμαχοι, υπάρχουν μόνο συμφέροντα. Άρα η Αρμενία πρέπει να στηριχτεί στον εαυτό της».
Ποιο μήνυμα θα ήθελες να στείλεις στους συμπατριώτες σου που μένουν στην Ελλάδα;
«Να εγκαταλείψουμε το εθνικό μας ελάττωμα – τη διχόνοια».