Έληξε το θρίλερ με το εξαφανισμένο καταγραφικό από το Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (ΕΣΚΕ) καθώς βρέθηκε και ήδη έχει διαβιβαστεί από τον 6ο τακτικό ανακριτή Αθηνών Αθανάσιο Μαρνέρη στη Διεύθυνση Εγκληματικών Ερευνών της Ελληνικής Αστυνομίας, ενώ νέα στοιχεία έρχονται στο φως της δημοσιότητας από τα διαδραματισμένα την μαύρη εκείνη ημέρα της 23ης Ιουλίου του 2018 στην Ανατολική Αττική όπου έχασαν την ζωή τους από την πύρινη λαίλαπα 102 συνάνθρωποί μας.
Από τους εισαγγελικούς λειτουργούς είχε ζητηθεί από το Ηλεκτρονικό Έγκλημα της ΕΛΑΣ, να κατασχέσει από το ΕΣΚΕ του Πυροσβεστικού Σώματος το καταγραφικό μηχάνημα που έχει εγκατασταθεί και λειτουργεί σ΄ αυτό, αλλά τελικά έλαβε μόνο το ένα.
Σύμφωνα με τον πρώην υπαρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος, Ανδριανό Γκουρμπάτση το συγκεκριμένο καταγραφικό του ΚΕΠΠ περιέχει σημαντικές συνομιλίες και είχε αποφασιστεί από τους ανωτέρω να μην παραδοθεί προς κατάσχεση κι έτσι δεν είχε περιληφθεί στο σχετικό φάκελο της δικογραφίας.
Μάλιστα, ο κ. Γκουρμπάτσης έχει διατυπώσει το φιλολογικό ερώτημα μήπως υπάρχουν συνομιλίες που εκθέτουν τους αρμόδιους υπουργούς και απεκρύβη σκόπιμα για συγκάλυψη ευθυνών και έχει επισημάνει την αναγκαιότητα ανεύρεσης του δεύτερου αυτού καταγραφικού μηχανήματος πριν καταστραφούν οι συνομιλίες που περιέχει.
Τελικά, ο κ. Μερνέρης μετά από έρευνα βρήκε το επίμαχο καταγραφικό σε ιδιωτική εταιρεία στη Μεταμόρφωση Αττικής που είχε σταλεί από το ΕΣΚΕ για επισκευή και πριν από λίγες μέρες κατασχέθηκε και στάλθηκε στη Διεύθυνση Εγκληματικών Ερευνών της ΕΛ.ΑΣ.
Πόρισμα Εθνικής Αρχής Διαφάνειας
Το πόρισμα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, μεταξύ των άλλων, εντοπίζει 5 παραλείψεις, που είναι:
1) Στην έκτακτη συνεδρίαση του κεντρικού συντονιστικού οργάνου πολιτικής προστασίας (ΚΣΟΠΠ) στις 23/7/2018 όπου με καθυστέρηση συγκλήθηκε στις 20:00 και συνεδρίασε στις 21:30 εκδόθηκαν γενικές κατευθύνσεις, χωρίς να αναφερθούν οι συγκεκριμένες ανάγκες που έπρεπε να καλυφθούν, οι απαιτούμενες δράσεις που έπρεπε να αναληφθούν, αλλά και οι φορείς που θα τις αναλάμβαναν.
2) Ο συντονισμός της διάθεσης του απαραίτητου μηχανισμού και μέσων αποτελούσε αρμοδιότητα του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας και του ΚΣΟΠΠ, καθώς για την περιφερειακή Ενότητας Βόρειου Τομέα, ενώ η φωτιά με βάση τις διατάξεις του νόμου φαίνεται να είχε προσλάβει χαρακτηριστικά της περιφερειακής καταστροφής μεγάλης έντασης.
3) Ο ΓΓ Πολιτικής Προστασίας με εξουσιοδότησή του την επόμενη ημέρα 24/7 ώρα 11:58 προς την Περιφερειάρχη για την απόφαση κήρυξης σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης προσέδωσε στην εν λόγω καταστροφή χαρακτήρα «τοπικής, μικρής έντασης».
4) Για την αντιμετώπιση της πυρκαγιάς δεν συγκλήθηκε το συμβούλιο διαχείρισης κρίσεων, το οποίο συγκαλείται από τον αρχηγό του ΠΣ για την παροχή κατευθύνσεων και την επιχειρησιακή τακτική των πυροσβεστικών υπηρεσιών.
5) Για την οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση πολιτών δεν υποβλήθηκε σχετική εισήγηση καθώς το ΠΣ στο συμπληρωματικό απαντητικό του έγγραφο ανέφερε ότι δεν κατέστη δυνατόν να εντοπιστεί διοικητικό έγγραφο που να αποδεικνύει ότι υπήρξε εισήγηση για το μέτρο της οργανωμένης απομάκρυνσης των πολιτών. Η εισήγηση υποβάλλεται από τον εκάστοτε επί τόπου επικεφαλής αξιωματικό του ΠΣ, ο οποίος ενεργεί σε τοπικό επίπεδο ως συντονιστής του πυροσβεστικού έργου.
Ευθύνες σε Αποκεντρωμένη Διοίκηση, Περιφέρεια Αττικής και δύο δήμους
Παράλληλα, το πόρισμα αποδίδει ευθύνες τόσο στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής, όσο και στην Περιφέρεια Αττικής, αλλά και σε δύο Δήμους.
Ειδικότερα, στην αποκεντρωμένη διοίκηση Αττικής αποδίδεται καθυστερημένος σχεδιασμός για τα μέτρα πρόληψης. Συγκριμένα, εγκρίθηκε στις 25.7, ενώ η φωτιά είχε ξεσπάσει 23.7 και ενώ θα έπρεπε να έχει εγκριθεί την 1η Μαΐου, δηλαδή πριν την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου.
Ακόμη, καταλογίζεται έλλειψη επικοινωνίας και συντονισμού των αρμοδίων φορέων της πολιτική προστασίας.
Την ίδια στην Περιφέρεια Αττικής αποδίδεται ότι:
Α) Δεν διέθετε εξειδικευμένα στελέχη Πολιτικής Προστασίας
Β) Απέστειλε με καθυστέρηση το σχέδιο για την αντιμετώπιση κινδύνων από πυρκαγιές (20/7) και
Γ) Δεν εξέτασε τη λήψη ή μη της απόφασης για την υλοποίηση του μέτρου της οργανωμένης απομάκρυνσης πολιτών, καθώς δεν υπήρξε σχετική εισήγηση από τον αξιωματικό του ΠΣ που συντόνιζε το έργο της κατάσβεσης.
Ως προς του Δήμους Μαραθώνα και Ραφήνας –Πικερμίου αποδίδεται ότι δεν προέβησαν στις απαιτούμενες ενέργειες πρόληψης πυρκαγιάς, όπως είναι π.χ., ο καθαρισμός οικοπέδων από ξερά χόρτα, η εγκατάσταση υδροστομίων, κ.λπ., ενώ το τμήμα περιβάλλοντος πολιτικής προστασίας και συντήρησης πρασίνου μετά την εκδήλωση του συμβάντος δεν βρισκόταν σε επικοινωνία με τη διεύθυνση πολιτικής προστασίας.
Για τους δημάρχους των δύο εν λόγω Δήμων, τον Ηλία Ψινάκη και Ευάγγελο Μπουρνούς, ζητείται οι αρμόδιοι πειθαρχικοί προϊστάμενοι να μεριμνήσουν για τη διερεύνηση τυχόν πειθαρχικών ευθυνών τους.
Καταθέσεις Χαρδαλιά-Πατούλη
Ο πρώην Γενικός Γραμματέας Πολιτικής Προστασίας Νίκος Χαρδαλιάς, ο οποίος διαδέχθηκε τον Ιωάννη Καπάκη, στην κατάθεσή του (23-12-2019) ενώπιον στον κ. Μαρνέρη, επισήμανε ότι για την πυρκαγιά στο Μάτι θα έπρεπε να είχε δοθεί άμεσα εντολή απομάκρυνσης παρά ταύτα νομίζω δεν είχαν εξασφαλιστεί οι αναγκαίοι όροι για την ασφάλεια απομάκρυνσης.
Ακόμη, ο κ. Χαρδιαλιάς αναφερόμενος σε ανάλογες περιπτώσεις, κατέθεσε:
«Όταν έχουμε επικινδυνότητα 4ου βαθμού, μεριμνώ, φροντίζω όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς στα ζητήματα πολιτικής προστασίας να είναι στο βαθμό ετοιμότητας ανάλογα με την κατάσταση και το δίχτυ συναγερμού του χάρτη. Μιλάω με το ΚΕΠΠ να είμαι σίγουρος ότι είναι σωστά στελεχωμένο και να έχει δηλαδή όλο το προσωπικό που χρειάζεται όταν ο δείκτης είναι στο 4. Τον Ιούλιο του 2018 γνωρίζω ότι δεν υπήρχε γενικό σχέδιο επικυρωμένο. Υπήρχε το σχέδιο του Ιουνίου 2013, Γ’ έκδοση».
Αναφορικά με την εκκένωση, ο κ. Χαρδιαλιάς κατέθεσε: «Προσωπικά δεν περιμένω κανέναν δήμαρχο και κανέναν αντιπεριφερειάρχη. Όντας πάνω από το σύστημα βλέπω τις πιο κοντινές περιοχές που είναι κατοικημένες, ζητώ πληροφορίες για την κατάσταση του ανέμου και τη φορά του και προχωρώ εφόσον είναι κοντά ή ο άνεμος τρέχει, δίνω εντολή προληπτικής απομάκρυνσης. Μιλάω επί τόπου με τον δήμαρχο της περιοχής ή τον εξουσιοδοτημένο, μιλάω με τον αρμόδιο της περιφέρειας και τους δύο επικεφαλής της αστυνομίας και της πυροσβεστικής και ζητώ να συνδράμουν στο ζήτημα της απομάκρυνσης».
Κάνοντας εκτίμηση της κατάστασης, ο κ. Χαρδιαλιάς, είπε:
«Εκτιμώ ότι δύο ήταν από τους βασικούς παράγοντες που δεν επέτρεψαν τη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για την απομάκρυνση.
Ο πρώτος ήταν η μη στεγανοποίηση της Λεωφ. Μαραθώνος με αναστροφή, δηλαδή κλείνεις από μπροστά και τους γυρίζεις πίσω. Δεν τους επιτρέπεις να μπουν μέσα στον οικιστικό ιστό.
Και ο δεύτερος είναι ότι δεν αφήνεις τα φέρρυ μποτ στην περιοχή που κινδυνεύει να αδειάσουν από τη φορά της φωτιάς. Νομίζω ότι αυτά έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη δυσκολία του κόσμου να απομακρυνθεί».
Ο πρώην Περιφερειάρχης Αττικής Γιώργος Πατούλης ο οποίος διαδέχθηκε την Ρένα Δούρου, στην κατάθεσή στου στον 6ο τακτικό ανακριτή, κατέθεσε την ίδια ημερομηνία με τον κ. Χαρδιαλιά, ότι θεωρεί πως θα έπρεπε από τη στιγμή που υπήρχε μια μεγάλη πυρκαγιά στα όρια της Αττικής, όπως ήταν ευτυχώς χωρίς ανθρώπινες απώλειας λόγω της έγκαιρης απομάκρυνσης των κατοίκων στην Κινέττα, το ΣΟΠΠ να ήταν πλέον σε απόλυτη εγρήγορση-σύγκληση, δηλαδή πλέον από την απόλυτη ετοιμότητα περνάμε στην μόνιμη σύγκληση, η οποία ενδεχομένως και σε συνεργασία με την γενική γραμματεία πολιτικής προστασίας, έπρεπε να γίνει άμεσα ήτοι από το χρόνο έναρξης της πυρκαγιάς στα Γεράνια Όρη.
Μάλιστα, ο κ. Πατούλης, ανέφερε ότι σε περίπτωση κατά την οποία εκέινη την μαύρη μέρα του Ιουλίου του 2018 ήταν στη θέση της Περιφερειάρχη και ήταν εντός της Αττικής, θα ήταν «παρών στο ΣΟΠΠ παρά το γεγονός ότι την ευθύνη θα την είχε η εντεταλμένη περιφερειακή σύμβουλος και για τον επιπλέον λόγο που αφορά το ηθικό κομμάτι της υπόθεσης».
«Η κατάσταση είναι ανεξέλεγκτη»
Ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατούσε την τραγική εκείνη ημέρα είναι το από 20.3.2019 ενημερωτικό σημείωμα της προϊσταμένης του Τμήματος Πολιτικής Προστασίας της Περιφέρειας Αττικής Παρασκευής Βασιλοπούλου, που αναφέρει:
«Την 23-7-2018 ώρα 19:35 επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον διοικητή των πυροσβεστικών υπηρεσιών ανατολικής Αττικής κ. Χιόνη και αφού του ανέφερε ότι έχει εκκενωθεί το Λύρειο Ίδρυμα και το Κέντρο Υγείας Ραφήνας ρώτησε εάν θέλει άλλη συνδρομή από την περιφέρεια και εκείνος απάντησε “τι να σου π.., η κατάσταση είναι ανεξέλεγκτη”, χωρίς οποιαδήποτε άλλη διευκρίνιση».