Τι σημαίνει άμυνα;
Σύμφωνα με το άρθρο 22 παράγραφος 2 του Ποινικού Κώδικα, «άμυνα είναι η αναγκαία προσβολή του επιτιθέμενου στην οποία προβαίνει το άτομο για να υπερασπιθεί τον εαυτό του ή άλλον από άδικη και παρούσα επίθεση που στρέφεται εναντίον τους».
Ποιές είναι οι ειδικότερες προϋποθέσεις της νόμιμης άμυνας;
Οι προϋποθέσεις της νόμιμης άμυνας είναι:
1ονΟ αμυνόμενος να βρίσκεται σε κατάσταση άμυνας, να υπάρχει δηλαδή άδικη και παρούσα επίθεση.
2ον Να υπάρχει αμυντική πράξη, δηλαδή αναγκαία προσβολή των εννόμων αγαθών του επιτιθέμενου στην οποία προβαίνει ο αμυνόμενος για να υπερασπισθεί τον εαυτό του.
Ποια είναι η νόμιμη συνέπεια της άμυνας;
Η νόμιμη άμυνα συνιστά λόγο που αίρει τον άδικο χαρακτήρα της πράξης. Σύμφωνα με το άρθρο 22 παρ. 1 δεν είναι άδικη η πράξη που τελείται σε κατάσταση άμυνας.
Επιτρέπεται άμυνα κατά ακαταλόγιστων;
Eπιτρέπεται άμυνα ακόμα και αν η επίθεση προέρχεται από παράφρονες και από όσους είναι υπό την επήρεια ναρκωτικών ή μέθης, αρκεί η επίθεση να είναι άδικη. Δεν απαιτείται καταλογισμός.
Σε ποιες περιπτώσεις μιλάμε για υπέρβαση των ορίων της άμυνας;
Υπέρβαση του ορίου της άμυνας έχουμε όταν η βλάβη που απετράπη μέσω της άμυνας είναι δυσανάλογα μικρότερη από τη βλάβη που τελικά προκλήθηκε. Το αναγκαίο μέτρο της άμυνας επιβάλλεται από την αρχή της αναλογικότητας του άρθρου 25 παρ. 1 του Συντάγματος.
Το αναγκαίο μέτρο της άμυνας κρίνεται από τον βαθμό επικινδυνότητας της επίθεσης, από το είδος της βλάβης που απειλούσε, από τον τρόπο και την ένταση της επίθεσης και από τις λοιπές περιστάσεις (ΠΚ άρθρο 22 παρ.3). Υπέρβαση του ορίου της άμυνας διαταράσσει περισσότερη την έννομη τάξη από ό,τι η επίθεση.
Συνεπώς, όποιος υπερβαίνει το αναγκαίο μέτρο άμυνας, τιμωρείται, αν η υπέρβαση έγινε με πρόθεση, με ποινή ελαττωμένη, ενώ αν έγινε η υπέρβαση από αμέλεια, με την ποινή, που προβλέπεται για το αντίστοιχο έγκλημα εξ αμελείας έγκλημα.
Αντίθετα, μένει ατιμώρητος εάν ενήργησε με αυτόν τον τρόπο εξαιτίας του φόβου ή της ταραχής που του προκάλεσε η επίθεση.
Τιμωρείται η υπαίτια κατάσταση άμυνας;
Ναι. Όποιος με πρόθεση προκάλεσε την επίθεση άλλου για να διαπράξει εναντίον του αξιόποινη πράξη με το πρόσχημα της άμυνας, δεν απαλλάσσεται από την ποινή που ορίζει ο νόμος.
Τι συνιστά επίθεση;
Επίθεση συνιστά μόνο η ανθρώπινη συμπεριφορά, η οποία μπορεί να γίνεται και με παράλειψη νόμιμης ενέργειας.
Ποτε είναι παρούσα η επίθεση;
H άμυνα και η επίθεση θα πρέπει να ταυτίζονται χρονικά ή τουλάχιστον να είναι πολύ κοντά.
Παρούσα επίθεση είναι σύμφωνα με τη νομολογία του Αρείου Πάγου (ΑΠ 1997/2001) όχι μόνο όταν άρχισε ο κίνδυνος και δεν έληξε ακόμη, αλλά ακόμα και όταν ο κίνδυνος δεν άρχισε, υπάρχει όμως μια βάσιμη και δικαιολογημένη έναρξη της επιθετικής ενέργειας.
Δεν επίκειται η προσβολή όταν μεταξύ επιτιθέμενου και θύματος δεν υπάρχει χρονική και τοπική εγγύτητα καθώς επίσης και όταν δεν διακρίνεται απειλητική κατάσταση η οποία μπορεί από στιγμή σε στιγμή να μετατραπεί σε προσβολή.
Της Ράνιας Ιωάν. Παυλοπούλου