Του Γιάννη Σωτηρόπουλου-Δημοσιογράφου
Μας περίμενε ξαπλωμένος στο κρεβάτι γιατί όπως μας είπε αργότερα τα πόδια του πλέον δεν το κρατούσαν πολύ. Μόλις όμως μας αντίκρυσε και παρά τα 98 του χρόνια ο Αντιπτέραρχος ε.α Ιωάννης Αναγνωστόπουλος με ένα σάλτο πετάχτηκε σαν αίλουρος και στάθηκε όρθιος και μας έσφιξε γερά το χέρι. Είχαμε απέναντι μας έναν ζωντανό θρύλο της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας. Τον μοναδικό επιζώντα Έλληνα βετεράνο πιλότο, ο οποίος στις 29 Οκτωβρίου 1942 στο Ελ Αλαμέιν κατέρριψε σε αερομαχία γερμανικό καταδιωκτικό και μάλιστα από τα Αρχεία της Π.Α έχει καταγραφεί ως η πρώτη Ελληνική κατάρριψη στη Μέση Ανατολή! Και όχι μόνο. Έκανε αιχμάλωτος σε στρατόπεδο συγκέντρωσης αλλά κατάφερε να δραπετεύσει. Μας εντυπωσίασε από την πρώτη στιγμή με το παράστημα, το ήθος και το ύφος του. Πανύψηλος, γεροδεμένος και με αυστηρό ύφος μας καλωσόρισε στο σπίτι του στη Φιλοθέη. Έχοντας πάντα στο πλευρό του τη σύντροφο της ζωής του, την Καλιόπη, με την οποία ζούνε μαζί εδώ και 60 χρόνια. Την γνώρισε το 1952 στο ΓΕΑ. Εκείνη νεαρή και όμορφη πολιτική υπάλληλος, μεταφράστρια στην ειδικότητα, στους τότε αρχηγούς ΓΕΑ Ποταμιάμο και Κελαϊδη.
Αυτός είχε ολοκληρώσει τις πολεμικές του αποστολές και μόλις είχε επιστρέψει από την Κορέα. Πριν μας εξιστορήσει τα πολεμικά του κατορθώματα μας ξενάγησε με χαρά μικρού παιδιού στο γραφείο του με τα εκατοντάδες βιβλία του, τις σημειώσεις του και τα αναμηνηστικά του από την πλούσια αεροπορική του δράση. Δεν ήξερε από που να αρχίσει να μας διηγείται όλα όσα είχε περάσει σε όλα τα μέτωπα του πολέμου. Ελληνοϊταλικός, Μέση Ανατολή, Βαλκάνια, Εμφύλιος, Κορέα. Όπως μας είπε ήθελε να είναι πάντα ο πρώτος ο οποίος θα ριχνόταν στη μάχη για την απελευθέρωση της πατρίδας. Συνολικά έχει πραγματοποιήσει περίπου 4.000 ώρες πτήσης με μαχητικά. Από τις αμέτρητες φωτογραφίες του, που κοσμούσαν τους τοίχους και τα έπιπλα του σπιτιού του, καταλάβαινε αμέσως κανείς ότι έχει πετάξει με όλους τους τύπους μαχητικών αεροσκαφών της εποχής του Β΄ΠΠ αλλά και της πρώτης γενιάς των αεριωθούμενων. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
ΠΩΣ ΠΗΡΕ ΤΗΝ "ΟΥΡΑ" ΤΟΥ ΓΕΡΜΑΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΑΤΕΡΡΙΨΕ ΣΤΗΝ ΕΡΗΜΟ
Ο Ιωάννης Αναγνωστόπουλος, με καταγωγή από τη Ναύπακτο και το Πήλιο, γεννήθηκε το 1917 στην Αθήνα. Το όνειρό του να γίνει αεροπόρος έγινε πραγματικότητα όταν μπήκε στη Σχολή Αεροπορίας και αποφοίτησε το 1940 με το βαθμό του Ανθυποσμηναγού. Με την κήρυξη του Ελληνοιταλικού πολέμου στις 28 Οκτωβρίου τοποθετείται στην 1η Μοίρα Παρατηρήσεως, ως χειριστής αεροκαφών τύπου "Μπρεγκέ". Τον Δεκέμβριο του ' 40 παίρνει μετάθεση για τη Λάρισα και εντάσσεται στην 31η Μοίρα Ελαφρού Βομβαρδισμού και Αναγνωρίσεως, με αεροσκάφη τύπου Ποτέζ 63. "Οργώνει" σε καθημερινή βάση τους αιθέρες για να εντοπίσει ιταλικά αεροσκάφη. Θυμάται χαρακτηριστικά πως τον Μάρτιο του 1941 είχε αναλάβει την αεροφωτογράφηση του Ελληνοαλβανικού μετώπου. "Ήταν ανεκτίμητης αξίας οι πληροφορίες που συνέλλεξα από τις αεροφωτογραφίσεις. Φαινόντουσαν τα πάντα και αυτό βοήθησε σημαντικά στον σχεδιασμό και την εκτέλεση της επιτυχούς αποτροπής της εαρινής επίθεσης του Μουσολίνι." Τον Μαϊο του 1941 μέσω Κρήτης καταφέρνει να διαφύγει στη Μέση Ανατολή, όπου τοποθετήθηκε στη 335 Μοίρα Διώξεως, με αεροσκάφη τύπου Χαρικέϊην. Λαμβάνει μέρος σε όλες τις επιχειρήσεις της ερήμου, υπό τη Βρεττανική διοίκηση της RAF. Τον Οκτώβριο του 1942 έμελλε να γράψει την πιο λαμπρή σελίδα στο βιβλίο της αεροπορικής του ιστορίας. Την πρώτη ελληνική κατάρριψη στη Μέση Ανατολή. Συγκεκριμένα στις 29 Οκτωβρίου στις 11:00 το πρωί, ως αρχηγός ζεύγους, με το Χαρικέϊην με αριθμό ΒΡ 279, κατα τη διάρκεια μιας επιθετικής περιπολίας, βρέθηκε στον αέρα αντιμέτωπος με τετράδα γερμανικών αεροσκαφών τύπου Μέσσερμιθ 109. Ο βετεράνος αεροπόρος του Β΄ΠΠ αναπολεί ακόμη με υπερηφάνεια αυτή την αερομαχία της ζωής του. "Ξαφνικά βλέπω μια τετράδα γερμανικών αεροσκαφών να έρχεται κατά πάνω μου. Πετούσαν περίπου 1.000 πόδια ψηλότερα από εμένα. Έγινε μια πολύ άγρια αερομαχία. Εγώ με Χαρικέϊην και οι Γερμανοί με Μέσσερμιθ 109, τα οποία ήταν πιο δυνατά αεροσκάφη διώξεως από τα δικά μας. Παρόλαυτα κατόρθωσα και πήγα πίσω από το γερμανικό, του πήρα όπως λένε στην αεροπορική γλώσσα την ουρά και άρχισα να το πολυβολώ. Λίγο αργότερα το είδα να φλέγεται και να πέφτει στην έρημο!" Ήταν η πρώτη φορά που γινόταν κάτι τέτοιο και για καιρό στο Ελ Αλαμέιν όλοι μιλούσαν γι΄αυτόν. Ο νεαρός τότε ανθυποσμηναγός Ιωάννης Αναγνωστόλουλος, είχε καταφέρει κάτι που κανείς άλλος Έλληνας δεν είχε καταφέρει έως τότε στο βορειοαφρικανικό μέτωπο. Να καταρρίψει γερμανικό αεροσκάφος.
Η ΠΡΟΣΘΑΛΑΣΣΩΣΗ, Η ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑ ΚΑΙ Η ΑΠΟΔΡΑΣΗ ΑΠΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ
Η πολεμική του δράση όμως δεν είχε μόνο ηρωϊκες αλλά και μαρτυρικές στιγμές. Στις 3 Νοεμβρίου του 1942, εκτελώντας σε χαμηλό ύψος πολυβολισμούς εναντίον φάλαγγας εχθρικών οχημάτων, το αεροσκάφος του χτυπήθηκε από ελαφρό αντιαεροπορικό, πήρε φωτιά και αναγκάσθηκε να το προσθαλασσώσει πολύ κοντά στην ακτή, πίσω από τις γερμανικές γραμμές. Έτσι συνελήφθη και κρατήθηκε αιχμάλωτος σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. "Πέρασα τα Πάθη του Χριστού! Με έδεσαν, με ξεγύμνωσαν και με βασάνισαν με απίστευτη αγριότητα. Έφαγα τόσο ξύλο που έτρεχαν αίματα από όλο μου το σώμα. Αυτή ήταν η κτηνώδης συμπεριφορά των Ιταλών." Μέσω Βεγγάζης και Τρίπολης της Λιβύης μεταφέρθηκε σε άλλο στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Ιταλία, στην πόλη Σουλμόνα, που βρίσκεται ανατολικά της Ρώμης και κοντά στη Νάπολη, όπου παρέμεινε εκεί επί δέκα μήνες. "Εκεί επειδή γνώριζα ιταλικά έγινα μεταφραστής των ανακοινωθέντων! Στις 9 Σεπτεβρίου του ΄43 κατάφερα και δραπέτευσα από το στρατόπεδο και μετά από πενήντα ημέρες συγκεκριμένα στις 26 Οκτωβρίου πέρασα τις γραμμές του μετώπου, στον ποταμό Σάκρο και παραδόθηκα στις συμμαχικές δυνάμεις." Λίγο αργότερα, τον Νοέμβριο του ΄43, επιστρέφει στην Αίγυπτο και εντάσσεται στην 336 Μοίρα και αυτή τη φορά πετάει με αεροσκάφη Σπιτφάϊρ. Συμμετέχει σε όλες τις αεροπορικές συμμαχικές επιχειρήσεις στη Βόρεια Αφρική, την Ιταλία και τη Βαλκανική και φυσικά κατά των γερμανοκρατούμενων νησιών του Αιγαίου, της Δωδεκανήσου και της Κρήτης. Τον Νοέμβριο του ΄44 επιστρέφει στην Ελλάδα. Ένα χρόνο αργότερα, τον Δεκέμβριο του 1945, ξαναπηγαίνει στη Μέση Ανατολή για μετεκπαίδευση στη Σχολή Εναερίου Βολής της RAF και γίνεται ο πρώτος Έλληνας χειριστής, ο οποίος εκπαιδεύτηκε στη χρησιμοποίηση πυραύλων "Ρόκετς" εναντίον επίγειων στόχων.
Η "ΔΙΑΣΩΣΗ" ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ "ΟΧΙ" ΣΤΟΥΣ ΝΑΤΟΪΚΟΥΣ ΠΟΥ ΑΠΕΤΡΕΨΕ ΤΗ ΔΙΧΟΤΟΜΗΣΗ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
Μετά τη Μέση Ανατολή ακολουθεί το δράμα του εμφυλίου σπαραγμού. Ο Σμηναγός πλέον Ιωάννης Αναγνωστόπουλος, με αεροσκάφος τύπου "Σπιτφάϊρ" απογειώνεται από όλες τις αεροπορικές βάσεις της χώρας και κυνηγάει από αέρος τους αντάρτες στα βουνά και τις πόλεις. Όπως μας αποκαλύπτει είναι ο αεροπόρος, ο οποίος τον Ιούλιο του 1947 πρωτοτάστησε στη "διάσωση" των Ιωαννίνων, των Γρεβενών και της Κόνιτσας. Αναπολεί ακόμη την επιχείρηση των Ιωαννίνων, στην οποία δύο αεροσκάφη, όπως μας αποκαλύπτει, εξόντωσαν 11 τάγματα ανταρτών! : " Την 13η Ιουλίου και μέχρι τις πρωινές ώρες της 14ης, παίρναμε στην αεροπορική βάση Λάρισας απεγνωσμένες αιτήσεις από την Δ/ση της VIII Μεραρχίας για την αεροπορική προσβολή εχθρικών τμημάτων, που είχαν περάσει τα αλβανικά σύνορα και εκινούντο, επί της οδού Κονίτσης -Ιωαννίνων, εναντίον της απροστάτευτης από στρατεύματα πρωτεύουσας της Ηπείρου. Όλες οι προσπάθειες για την ικανοποίηση των αιτήσεων είχαν αποτύχει, λόγω της σφοδράς κακοκαιρίας. Τα αεροσκάφη δεν μπορούσαν να πετάξουν προς την Ήπειρο, λόγω γενικής και χαμηλής νεφώσεως που έκλεινε και τον αυχένα της Κατάρας. Η πτήση εντός νεφών, ή η κάθοδος μέσω αυτών, ήταν αδύνατη για τα αεροσκάφη της εποχής εκείνης. Παρά ταύτα, μόλις ελήφθη πληροφορία ότι υπήρχε κάποιο μικρό άνοιγμα των νεφών, πάνω από τη λίμνη των Ιωαννίνων, αμέσως απεφασίσθη η αποστολή ζεύγους αεροσκαφών Spitfire με την ελπίδα να προλάβει το άνοιγμα. Στο ένα αεροσκάφος επέβανα εγώ και στο άλλο ο ανθυποσμηναγός Ιωάννης Δημητριάδης, ο οποίος αργότερα εφονεύθη στις επιχειρήσεις Μακεδονίας. Τα αεροσκάφη μας κέρδισαν το ύψος τους πάνω από το Αιγαίο, που ο καιρός ήταν καλός και εν συνεχεία, στα 7.000 μέτρα περίπου, πάνω πια από τα νέφη, και με κίνδυνο, λόγω ελλείψεως οξυγόνου, πήραν πορεία προς Ιωάννινα. Εκεί ευτυχώς βρήκαν το άνοιγμα και με σπειροειδή βύθιση κατέβηκαν κάτω των νεφών σε χαμηλό ύψος και υπό βροχή. Στην πόλη έβλεπε κανείς καπνούς από τα καιόμενα αρχεία. Οι δρόμοι, νοτίως της πόλεως, ήταν γεμάτοι από τους εγκαταλείποντες την πόλη κατοίκους. Τα δύο αεροσκάφη, υπό συνεχή βροχή, πήραν το δρόμο προς Κόνιτσα και εκεί, αμέσως μετά το Καλπάκι, συνάντησαν επί της οδού τη μεγάλη φάλαγγα των ανταρτικών δυνάμεων.Το θέαμα ήταν εκπληκτικό, ποτέ δεν είχαμε δει τέτοιο μεγάλο και ακάλυπτο στόχο μέχρι τότε. Ο αιφνιδιασμός ήταν απόλυτος, γιατί ποτέ δεν περίμεναν αεροπλάνα με τέτοια κακοκαιρία. Αντάρτες έτρεχαν και διεσκορπίζοντο προς τα ευρισκόμενα ανατολικά της οδού υψώματα. Προσβάλαμε τη φάλαγγα με πυροβόλα, πολυβόλα και ρουκέτες· οι ελιγμοί των αεροσκαφών μεταξύ των υψωμάτων υπό βροχή και χαμηλή νέφωση ήταν πολύ επικίνδυνοι, σε μερικές περιπτώσεις σε κλάσματα του δευτερολέπτου αποφύγαμε τη συντριβή επί των υψωμάτων. Οι απώλειες των ανταρτών ήσαν μεγάλες, μεγαλύτερη όμως ήταν η επίδραση επί του ηθικού. Ο φόβος ότι θα ακολουθούσαν και άλλα αεροπλάνα, τους ανάγκασε να εγκαταλείψουν την κίνηση επί της οδού και να κινηθούν ασφαλέστερα δια των δύσβατων υψωμάτων. "
Μόλις ο αδελφοκτόνος πόλεμος τελείωσε εστάλη μαζί με άλλους τέσσερις αξιωματικούς στις ΗΠΑ και πενήντα μαθητές χειριστές για να εκπαιδευτούν στα πρώτα αεριωθούμενα. Τον Νοέμβριο του 1949 επέστρεψε στην Ελλάδα και με δική του πρωτοβουλία ιδρύθηκε στην Αεροπορική Βάση της Ελευσίνας η πρώτη Σχολή Εκπαιδευτών Πτήσεων με όργανα με αεροσκάφη C-47, ενώ από τον Μάρτιο έως τον Ιούλιο του 1951 βρέθηκε στην Κορέα και έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις του θρυλικού 13ου Σμήνους. Μόλις ολοκληρώθηκε ο κύκλος των πολεμικών επιχειρήσεων σε διάφορα μέτωπα ο "μπαρουτοκαπνισμένος" και ιδιαίτερα θαρραλέος Ιωάννης Αναγνωστόπουλος ανέλαβε σημαντικές θέσεις στην αεροπορική ιεραρχία. Έφτασε μάλιστα έως την τιμητική θέση του Αρχηγού της Τακτικής Αεροπορίας και όπως υποστηρίζει, ήταν ένας από αυτούς που με την ανυποχώρητη στάση του συνέβαλε στον ντε φάκτο καθορισμό των επιχειρησιακών συνόρων Ελλάδας-Τουρκίας και την αποτροπή της διχοτόμησης του εναερίου χώρου του Αιγαίου στον 25ο Μεσημβρινό, όπως επιθυμούσαν από τη δεκαετία του ΄50 Άγκυρα και ΝΑΤΟ. Μας περιγράφει με υπερηφάνεια πώς ύψωσε το ανάστημα του και είπε το δικό του μεγάλο "ΟΧΙ": "Στις 8 Νοεμβρίου του 1967 το πρωί με ενημέρωσαν πως πολλά τουρκικά αεροσκάφη είχαν εισβάλλει για πρώτη φορά χωρίς έλεγχο στον εναέριο χώρο του Αιγαίου. Ήμουν τότε Αρχηγός του Αρχηγείου Τακτικής Αεροπορίας στη Λάρισα. Αμέσως τηλεφώνησα για να διαμαρτυρηθώ στον διοικητή του νατοϊκου στρατηγείου της Σμύρνης, έναν Αμερικανό, ονόματι Τίπτον, ο οποίος έκανε τον αδιάφορο και δεν ήθελε να μου βγεί καν στο τηλέφωνο. Εγώ όμως δεν έμεινα με σταυρωμένα τα χέρια. Αμέσως μετά πήρα τηλέφωνο τον Αρχηγό των Αεροπορικών Δυνάμεων Νοτίου Ευρώπης του ΝΑΤΟ στη Νάπολι της Ιταλίας, τον πτέραρχο Σουόφορντ και του είπα ορθά-κοφτά: "Εάν δεν σταματήσει αυτό, παύω να υπακούω σε εσάς και καταρρίπτω όποιο τουρκικό αεροσκάφος παραβιάσει ξανά τον εναέριο χώρο της Πατρίδας μου! Σας δίνω διορία 12 ώρες." Ο ίδιος με παρακαλούσε λέγοντάς μου: "Όχι, προς Θεού, μην το κάνεις αυτό" Το τελεσίγραφο έληγε στις 6:00 το πρωί της επόμενης ημέρας. Στις 5:30 το πρωί ήρθε αεροπορικώς από τη Σμύρνη στη Λάρισα ο ίδιος ο Τίπτον και σαν βρεγμένη γάτα μου είπε πως αυτό δεν θα ξανασυμβεί." Ένα μήνα αργότερα, συγκεκριμένα στις 13 Δεκεμβρίου του 1967, με το Αντικίνημα του Βασιλιά το δικτατορικό καθεστώς τον απέταξε και τον έθεσε σε κατ΄οίκον περιορισμό.
Σήμερα είναι 96 ετών και ζεί με τις αναμνήσεις του, όπως τις έχει αποτυπώσει και σε έργα ζωγραφικής που δημιούργησε επί δικτατορίας. "Έχω ζωγραφίσει τις περισσότερες πολεμικές επιχειρήσεις στις οποίες έλαβα μέρος. Από την αερομαχία που κατέρριψα το γερμανικό αεροπλάνο έως τη μάχη του Ελ Αλαμέιν, που ήταν μια φοβερή μάχη που κράτησε μια εβδομάδα και ήταν καθοριστική για την έκβαση του πολέμου στο Βορειοαφρικανικό μέτωπο."
via