Πολλοί στοχαστές πρεσβεύουν πως η Δύση βρίσκεται σε τροχιά παρακμής κι εκφυλισμού.
Από την άλλη, πολλοί και ίσως περισσότεροι καθώς και οι πλείστοι κοινοί άνθρωποι νομίζουν πως η Δύση και η ανθρωπότητα γενικότερα προοδεύει.
Επειδή προφανώς η κάθε πλευρά συγκεντρώνεται σε διαφορετικά πράγματα και δίνει διαφορετική έννοια στη λέξη “πρόοδος”, πρέπει πρώτα να βεβαιωθούμε πως μιλάμε την ίδια γλώσσα για τα ίδια πράγματα.
Η λέξη “πρόοδος” σημαίνει κυριολεκτικά “κίνηση μπροστά” και μεταφορικά “βελτίωση, καλυτέρευση”. Αυτές οι έννοιες είναι κοινές και αναμφισβήτητες.
Οπωσδήποτε βλέπουμε μεγάλη πρόοδο στην τεχνολογία και στην πληροφορική που έχουν εισχωρήσει σε όλους σχεδόν τους τομείς της ζωής μας επιφέροντας ευκολίες και ανέσεις αδιανόητες πριν το 1900, ας πούμε.
Αλλά μπορεί αυτό μόνο να είναι το κριτήριο για πρόοδο στην ανθρώπινη ζωή γενικότερα;
Πρώτα πρώτα η ίδια η τεχνολογική πρόοδος έχει πολλά αρνητικά στοιχεία ή, όπως λέγεται τώρα, “παράπλευρες απώλειες”.
Οι νέες συσκευές (αεροπλάνα, πλοία, γρήγορα αμάξια, ηλεκτρισμός με σκούπες, πλυντήρια, μπλέντερ κ.λπ., τηλεόραση, λάπτοπ, κ.λπ., κ.λπ.) εξοικονομούν χρόνο, μα ελάχιστοι άνθρωποι επωφελούνται κι έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Όλος ο κόσμος μοιάζει να είναι τρομερά απασχολημένος όλη την ώρα. “Πνίγομαι” λένε οι πάντες.
Μετά είναι η ρύπανση του περιβάλλοντος από την παραγωγή (βιομηχανίες, ορυχεία, μεταφορές) και την αυξανόμενη χρήση όλων αυτών των συσκευών. Αφενός έχουμε την τρύπα του όζοντος και αφετέρου το φαινόμενο θερμοκηπίου που προκαλούν όχι μόνο τη ρύπανση του αέρα και της βροχής αλλά και το λιώσιμο των πάγων και άλλες κλιματικές αλλαγές. Και η γη, το χώμα, καθώς και τα υπόγεια νερά ρυπαίνονται όλο και περισσότερο με χημικά λιπάσματα, ζιζανιοκτόνα κι εντομοκτόνα.
Για όλα αυτά δεν φταίνε, φυσικά, οι επιστήμες και οι τεχνολογικές προωθήσεις. Φταίνε η άγνοια, η αλαζονεία και η απληστία.
Θεληματική άγνοια
Στη βάση όλων των προβλημάτων και περιορισμών μας και αιτία για όλες τις δυσκολίες και όλα τα ολισθήματά μας είναι η θεληματική άγνοια.
Η θεληματική άγνοια δεν είναι έλλειψη πληροφοριών και στοιχείων ή δεδομένων (data). Γλαφυρό κι ολοφάνερο παράδειγμα είναι αυξανόμενη και θανάσιμα απειλητική ρύπανση. Κάθε κυβέρνηση το γνωρίζει και υπάρχουν άπειρες μελέτες κι όλα τα στατιστικά στοιχεία. Καμία, ούτε ο ΟΗΕ ή άλλος διεθνής επίσημος οργανισμός, δεν παίρνει τα προτεινόμενα μέτρα, απαραίτητα για την αναχαίτιση της οικουμενικά καταστροφικής ρύπανσης.
Εδώ είναι μια εκδήλωση της θεληματικής άγνοιας σε όλη τη φαντασμαγορία της.
Αυτή η θεληματική άγνοια είναι το βασικό πρόβλημα στη Φιλοσοφία.
Ψυχολογία
Είναι βέβαια και θέμα Ψυχολογίας. Όχι όμως (Φιλοσοφίας και) Ψυχολογίας όπως αυτές οι μελέτες προωθούνται σε Πανεπιστήμια.
Η ψυχολογία έγινε κι αυτή “επιστήμη”. Γι αυτό βάλτωσε κι αντί να λύνει δημιουργεί ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα.
Από τη στιγμή που μια μελέτη γίνεται “επιστήμη” και υιοθετεί την “επιστημονική μέθοδο” είναι καταδικασμένη σε αποτυχία κι εγκληματική δραστηριότητα.
Η επιστημονική δραστηριότητα περιορίζεται θεληματικά από άγνοια. Δεν θέλει να ασχοληθεί με φαινόμενα που δεν είναι υλικά μετρήσιμα. Μα ο νους και τα συναισθήματα, η έμπνευση, η τηλεπάθεια κ.λπ. δεν είναι φαινόμενα υλικά μετρήσιμα.
Έτσι καμιά επιστήμη δεν θα μπορέσει, με αυτούς τους όρους να έχει ολοκληρωτική γνώση και να βοηθήσει την ανθρωπότητα να προοδεύσει.
Οικονομία
Η Πολιτική Οικονομία επίσης έγινε “επιστήμη”, Οικονομολογία ή Οικονομικά, κι έχασε την ορθή αρχική κατεύθυνσή της.
Πάνω από 200 χρόνια εξετάζει την παραγωγή και διανομή του πλούτου και δεν έχει κατορθώσει να βρει ένα οικουμενικά αποδεκτό μοντέλο δίχως υφέσεις και κραχ και αδικίες!
Αρχικά όμως ήταν συνδυασμένη με τη Φιλοσοφία και την Ηθική – τόσο στον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη όσο και στον Άνταμ Σμιθ. Το ίδιο και στη Βεδική Παράδοση.
Τότε ήταν οι πολιτικοί που αγνοούσαν θεληματικά τις υποδείξεις της Πολιτικής Οικονομίας και Φιλοσοφίας. Τώρα είναι και οι οικονομολόγοι!
Σε αυτόν τον τομέα, δηλαδή στο κοινωνικό περιβάλλον, όπως και στο φυσικό, τα πράγματα χειροτερεύουν.
Τέχνες-Πολιτισμός
Τι παρατηρούμε στις διάφορες μορφές Καλών Τεχνών; Υπάρχει αυξανόμενη ευαισθησία στην αέναη αναζήτηση του ανθρώπου για πληρότητα, κατανόηση κι ευτυχία, λεπτότητα στις εκφραστικές μορφές και υψηλή ποιότητα στο ύφος – ή εκφυλισμός;
Στις “κοινές” τέχνες ο ξυλουργός, ο σιδεράς, ο κηπουρός, ο ηλεκτρολόγος κλπ, όλοι λαμβάνουν υπόψη τους και ακολουθούν τους νόμους που διέπουν τη φύση και συμπεριφορά των υλικών που διαχειρίζονται, αλλιώς τα έργα τους είναι ελαττωματικά. Αλλά οι καλλιτέχνες στην εποχή μας νομίζουν πως δεν υπάρχουν αρχές και μπορούν να συνθέτουν ήχους, λέξεις ή χρώματα έτσι όπως τους κατέβει.
Μετά, δεν εξετάσαμε καθόλου, αναλυτικά, την ηθική άποψη.
Αλλά όλοι ξέρουμε πως οι δυσκολίες που ανέφερα προέρχονται από την παραγνώριση της ηθικής. Εδώ είναι η μεγαλύτερη θεληματική άγνοια.
Νικόδημος
via