Του Λεωνίδα Βατικιώτη
«Ξεκάθαρα με τους κερδοσκόπους!», είναι η απάντηση που έδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο ερώτημα «με τους πολίτες;», που θα ωφεληθούν από ένα πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, «ή με τις αγορές», και δη το ολλανδικό χρηματιστήριο φυσικού αερίου που όπως κάθε αγορά θέλει να δρα ανεξέλεγκτα και στο όνομα της κερδοσκοπίας!
Η πρόταση που κατέθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κι ευτυχώς απορρίφθηκε από τους υπουργούς Ενέργειας της ΕΕ ήταν πρόκληση και κοροϊδία. Η Επιτροπή αν κάτι ήθελε να δείξει ήταν ότι πράγματι λαβαίνει υπόψη της την οργή για τις εξωφρενικές αυξήσεις στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου κι επιβάλει πλαφόν στην τιμή του. Η τιμή ωστόσο που επέβαλε ήταν τόσο υψηλή και οι όροι που θα συνόδευαν την παρέμβαση της Επιτροπής στην αγορά τόσο εξωπραγματικοί που δεν θα υλοποιούνταν ποτέ. Και νόμιζε έτσι η Επιτροπή ότι θα ήταν όλοι ικανοποιημένοι: Και οι πολίτες που θα έβλεπαν στα πρωτοσέλιδα την λέξη «πλαφόν» και οι αεριτζήδες που έχουν πλουτίσει από το χρηματιστήριο φυσικού αερίου.
Συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την ενεργοποίηση του «κόφτη» αν η τιμή του φυσικού αερίου στο ολλανδικό χρηματιστήριο ενέργειας υπερέβαινε τα 275 ευρώ ανά μεγαβατώρα επί 15 συνεχιζόμενες ημέρες. Για να εξασφαλίσει μάλιστα η Επιτροπή ότι δεν υπάρχει ούτε μία πιθανότητα στο εκατομμύριο να ενεργοποιηθεί το «ταβάνι» πρόσθεσε έναν ακόμη όρο: Ότι η εφαρμογή του θα υλοποιούταν αν επίσης, ταυτόχρονα δηλαδή με τον προηγούμενο όρο, η διαφορά της τιμής spot (τρέχουσα τιμή) του φυσικού αερίου στο ολλανδικό χρηματιστήριο TFF έναντι της τιμής spot του υγροποιημένου φυσικού αερίου επί 10 συνεχόμενες ημέρες υπερέβαινε τα 58 ευρώ! Η Επιτροπή επίσης, ήθελε να της αναγνωριστεί το δικαίωμα να μπορεί να αναστείλει τον μηχανισμό, αν και όποτε ενεργοποιούταν! Όπως ήταν αναμενόμενο η εσθονή Επίτροπος Ενέργειας, Κάντρι Σίμσον, που στο παρελθόν είχε εργαστεί ως ερευνήτρια στο ΝΑΤΟ, μετά την κατακραυγή απέσυρε την πρόταση…
Το θράσος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποδεικνύεται αν λάβουμε υπόψη μας ότι η τιμή του αερίου κυμαίνεται από 5 ως 35 ευρώ ανά μεγαβατώρα την τελευταία 10ετία, με την πιο φυσιολογική τιμή να κινείται στη ζώνη των μονοψήφιων αριθμών, κάτω δηλαδή από 10 ευρώ. Τις τελευταίες ημέρες πωλείται πάνω από 120 ευρώ (που ισοδυναμεί με μια αύξηση της τάξης του 1.200%), ενώ η τιμή ρεκόρ παρατηρήθηκε στο τέλος του Αυγούστου. Την ίδια ώρα το φυσικό αέριο στις ΗΠΑ εξακολουθεί να πουλιέται στις τιμές που ανέκαθεν πωλούταν, αποδεικνύοντας ότι η ενεργειακή κρίση είναι μια αμιγώς ευρωπαϊκή υπόθεση, όπως και οι επιπτώσεις στην οικονομία…
Οι διαμαρτυρίες στην ΕΕ για την ακριβή τιμή του φυσικού αερίου αγκαλιάζουν πλέον και τμήματα της ευρωπαϊκής ελίτ καθώς μέρα με την ημέρα γίνεται ολοένα και πιο εμφανής η αμερικανική κερδοσκοπία. Μάρτυρας οι τετραπλάσιες τιμές (!) με τις οποίες εισάγεται σταθερά στην Ευρώπη το αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο της Cheniere, που το 2022 έστειλε στην από δω μεριά του Ατλαντικού το 70% των εξαγωγών της. Απέναντι σε αυτή την μαυραγορίτικη πρακτική αντέδρασε ακόμη κι ο Γάλλος πρόεδρος που δήλωσε ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι παραγωγός φθηνού αερίου που το πουλάνε σε μας σε υψηλή τιμή. Δεν νομίζω ότι είναι φιλική πρακτική»…
Η πληρωμένη απάντηση ωστόσο απέναντι στον Μακρόν ήταν ότι τα συμβόλαια της Cheniere με την Ευρώπη τα έχουν υπογράψει ευρωπαϊκές πολυεθνικές όπως η γαλλική Totalenergies και η ισπανική Naturgy. Όπως το τανγκό έτσι και η κερδοσκοπία θέλουν δύο, που στην περίπτωση του φυσικού αερίου στην Ευρώπη είναι από την μια οι Αμερικάνοι εξαγωγείς κι από την άλλη οι Ευρωπαίοι εισαγωγείς…
Για να γίνει ακόμη πιο εμφανής η μεταφορά πλούτου που συντελείται από τους ευρωπαίους πολίτες προς την διεθνή κερδοσκοπία του συμπλέγματος ενεργειακών – χρηματιστηριακών εταιρειών, να αναφέρουμε ότι το ολλανδικό χρηματιστήριο, όπου πλέον πραγματοποιείται το 80% περίπου του εμπορίου φυσικού αερίου στην ΕΕ, δεν έχει φυσική υπόσταση, αλλά πρόκειται για έναν εικονικό χώρο συναλλαγών. Επίσης την διαχείρισή του έχει μια αμερικανική εταιρεία, η Intercontinental Exchange (ICE), η οποία από κοινού με την ένωση των διαπραγματευτών ενέργειας κίνησε ουρανό και γη για να μην προχωρήσει η «οροφή» στην τιμή του φυσικού αερίου, απειλώντας με χρεοκοπίες, τεράστιες αυξήσεις τιμών, διακοπή των διαπραγματεύσεων, αυξημένες προκαταβολές ακόμη και εκτροπή του αερίου σε άλλες αγορές και «στέγνωμα» της Ευρώπης. Με άλλα λόγια οι χρηματιστές έστειλαν τελεσίγραφο στους Ευρωπαίους λέγοντας πώς αν βάλουν πλαφόν, τότε θα σταματήσει ακόμη κι αυτή η υποδεέστερη της αναγκαίας, ποσότητα αερίου που φτάνει στην Ευρώπη. Το αίτημά τους εισακούστηκε και τα συμφέροντα τους έγιναν σεβαστά από την Γερμανία και την Ολλανδία που τα προώθησαν προς υλοποίηση…
Παρότι η Επιτροπή δεσμεύτηκε να φέρει μια βελτιωμένη πρόταση, μετά την απόρριψη της από τουλάχιστον 15 χώρες μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, είναι απολύτως σίγουρο ότι και η νέα πρόταση θα είναι εξ ίσου ανεφάρμοστη με την αρχική. Θα εξυπηρετεί δηλαδή και πάλι τους αεριτζήδες του χρηματιστηρίου και των ενεργειακών εταιρειών. Η ΕΕ, ακόμη κι αν ήθελε, πλέον βρίσκεται αντιμέτωπη με τους δαίμονες που απελευθέρωσε δημιουργώντας την φούσκα του χρηματιστηρίου φυσικού αερίου, μόνο και μόνο για να στήσει μια επιπλέον αγορά, ως μέσο περαιτέρω εμπορευματοποίησης της ενέργειας.
Υπέρ των ακριβών τιμών η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Υπάρχουν ωστόσο τρεις ακόμη λόγοι που συνηγορούν στην απραξία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής απέναντι στο ράλι των τιμών φυσικού αερίου:
Ο πρώτος λόγος είναι ότι το ακριβό φυσικό αέριο συμβάλει στην υλοποίηση του στόχου της ΕΕ για μείωση της κατανάλωσης κατά 15%, ώστε να αποφευχθούν διακοπές στην παροχή τις ώρες αιχμής. Φαίνεται έτσι πεντακάθαρα το τίμημα της συνέχισης της τροφοδοσίας της ευρωπαϊκής αγοράς με φυσικό αέριο: τιμές του φυσικού αερίου στα ύψη που γενικεύουν την ενεργειακή φτώχεια. Και αυτό μάλιστα δεν είναι προσωρινό, όσο κι αν απέτρεψαν τα χειρότερα ως τώρα το ήπιο φθινόπωρο και το γέμισμα των δεξαμενών (99% η Γερμανία στις 22/11 και 95% η ΕΕ) για τον φετινό χειμώνα. Το γέμισμα των δεξαμενών για τον επόμενο χειμώνα θεωρείται σίγουρο ότι θα προκαλέσει ένα νέο ράλι τιμών στην ευρωπαϊκή αγορά αερίου την άνοιξη του 2023. Μένει να δούμε μέχρι ποιου σημείου…
Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο η ΕΕ και οι κυβερνήσεις επιλέγουν τις υψηλές τιμές σχετίζεται με την Πράσινη Μετάβαση. Τα υπερκέρδη των ενεργειακών εταιρειών σε ένα περιβάλλον έκτακτης ανάγκης επιτρέπουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ελπίζει ότι οι εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου θα χρηματοδοτήσουν τα έργα δυσθεώρητης αξίας που απαιτούνται για να ολοκληρωθεί το κλείσιμο των ανθρακικών ή λιγνιτικών μονάδων. Υπάρχουν εκτιμήσεις που υπολογίζουν το κόστος της μετάβασης μέχρι το 2050 στα 5,3 τρισ. δολ!
Ως προς το παρόν πάντως οι ενεργειακές εταιρείες λυμαίνονται εκ τους ασφαλούς κρατικά κι ευρωπαϊκά κονδύλια όπως του Ταμείου Ανάκαμψης και Δίκαιης Μετάβασης, ενώ η ιστορία έχει αποδείξει ότι αν η απουσία κερδών εγγυούταν απουσία επενδύσεων, ποτέ η ύπαρξη κερδών δεν σήμαινε και επενδύσεις…
Ο τρίτος λόγος για τον οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βολεύεται με τις σημερινές τιμές φυσικού αερίου είναι επειδή έτσι οι πολίτες εθίζονται στις ακριβές τιμές και ξεχνούν τις τιμές της κιλοβατώρας προ «απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας». Ξεχνούν επίσης και τις τιμές προ της Πράσινης Μετάβασης, γιατί το ράλι των τιμών στο φυσικό αέριο και την κιλοβατώρα δεν ξεκίνησε με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2021 όταν ανακοινώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το πακέτο «προσαρμογή στο 55%» που προβλέπει ακόμη πιο φιλόδοξους στόχους για την μείωση των αερίων του θερμοκηπίου: από 40% σε 35% ως το 2030, σε σύγκριση με το 1990. Την επομένη των ανακοινώσεων τα δικαιώματα στο χρηματιστήριο ρύπων πήραν φωτιά από ρυπογόνες μονάδες που έσπευσαν να αγοράσουν και μαζί η τιμή της κιλοβατώρας, ενώ επιταχύνθηκε η στροφή στο φυσικό αέριο που πήρε κι η δική του τιμή φωτιά καθώς η ΕΕ δεν είχε φροντίσει να γεμίσει τις δεξαμενές ώστε να αποφευχθεί το σοκ στην τιμή… Τέτοια προνοητικότητα!
Για όλους λοιπόν τους παραπάνω λόγους η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν πρόκειται να επιβάλει πλαφόν, θα συνεχίσει να λειτουργεί ως όργανο του χρηματιστηρίου και θα αφήσει την ενέργεια στην Ευρώπη να εξελίσσεται σε είδος πολυτελείας!