«Η Τουρκία δοκιμάζει σήμερα τα αντανακλαστικά μας», δήλωσε ο πρέσβης ε.τ. Νίκος Κανέλλος σε συνέντευξή του στο δορυφορικό ραδιόφωνο της ΕΡΤ, «Φωνή της Ελλάδας» και στον δημοσιογράφο Θανάση Χούπη. Αν και απέκλεισε ελληνοτουρκική πολεμική σύρραξη, προειδοποίησε ότι η Τουρκία έχει στον σχεδιασμό της να αμφισβητήσει τη Συνθήκη της Λωζάνης και τη Συνθήκη του Μοντρέ, που ορίζει το καθεστώς στα Στενά.
Ο εμπειρότατος Έλληνας διπλωμάτης προέβη και σε μια αποκάλυψη, για πρώτη φορά όπως επεσήμανε, αναφορικά με τον Χένρι Κίσινγκερ, η οποία οφείλει να προβληματίσει πολύ σοβαρά όσους χαράσσουν την εξωτερική πολιτική της χώρας μας.
«Πριν πολλά χρόνια συνάντησα τον πρώην υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, τον Χένρι Κίσινγκερ, ο οποίος απόρησε με την επιμονή μου να τον συναντήσω.
»Όταν τον συνάντησα ως διπλωμάτης μου είπε μια φράση την οποία δεν μπορώ παρά να επαναφέρω στη μνήμη:
»”Η Ελλάδα έχει δίκιο σε όλα τα ζητήματα τα εθνικά αλλά δεν έχει τον κατάλληλο μηχανισμό να τα υποστηρίζει”».
Σε νέα αφετηρία η Τουρκία
«Η ιστορία με την Αγία Σοφία, όπως έχει διαμορφωθεί, θα πρέπει να μας προβληματίσει πρωτίστως για τα δικά μας λάθη.
»Και το λέω αυτό με όλη τη συνέπεια των αντικειμένων που έζησα και όλων όσων διάβηκα στην πορεία των 40 ετών στη διπλωματία», ανέφερε ο πρέσβης Κανέλλος και συνέχισε:
«Σήμερα, πραγματικά, ήταν μια μεγάλη αλλαγή και παράλληλα βλέπουμε ότι δημιουργούνται νέες βάσεις και μια νέα αφετηρία για την ίδια την Τουρκία».
«Ήθελα να πω», εξήγησε, «ότι η Αγιά Σοφιά κακώς, κατά τη δική μου εκτίμηση, μαζί με τον χαρακτήρα της ως παγκόσμιο μνημείο δεν μνημονεύτηκε ποτέ, ή τουλάχιστον δεν μνημονεύτηκε επίσημα, ως ο ναός του Βυζαντίου, δηλαδή, ο ναός και η εκκλησία, η ορθόδοξη εκκλησία, της βυζαντινής περιόδου, δηλαδή του ευρύτερου ελληνισμού.
»Ξέρω ότι εάν μπούμε σε τέτοιες συζητήσεις δεν θα τελειώσουμε ποτέ.
»Και ξέρω ότι το θέμα είναι ότι πολλοί θα έχουν την άποψή τους.
»Αλλά, έθεσα πρώτα το ζήτημα των δικών μας ευθυνών, όπως θέτω και το ζήτημα της δικής μας υπεραισθησίας, η οποία δεν οδηγεί σε συγκεκριμένα αποτελέσματα.
»Γιατί καλά είναι να έχεις συναισθηματισμό, καλά είναι να λειτουργείς με το συναίσθημα, αλλά πρέπει να στηρίζεσαι πάνω στην πραγματικότητα.
»Η πραγματικότητα είναι ότι η διεθνής διπλωματία γεννιέται όταν δεν λες εγκαίρως “ναι” ή όταν δεν λες εγκαίρως “όχι”.
»Το “όχι” είναι περισσότερο ενδιαφέρον, το οποίο βεβαίως το είπαμε εμείς πολύ λίγες φορές».
Επανερχόμενος στη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί από το καθεστώς Ερντογάν, τόνισε ότι, «αυτό είναι ένα γεγονός που συντελεί στη διαμόρφωση μιας νέας πραγματικότητας και για την Τουρκία, ενδεχομένως οι Τούρκοι να κάνουν λάθος, βεβαίως είναι δικό τους θέμα, αλλά κανένας δεν θα στερήσει στον υπόλοιπο κόσμο να κάνει την κριτική του και η (διεθνής) κριτική υπερβάλλουμε ότι έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις, δεν έλαβε τεράστιες διαστάσεις, ούτε τεράστιες αντιδράσεις».
«Οι Τούρκοι συνηθίζουν να αιφνιδιάζουν», πρόσθεσε, «και συνηθίζουν να αιφνιδιάζουν παρόλο που λένε από πριν ποιο πρόκειται και τι πρόκειται να κάνουν».
Οι χαλαρές αντιδράσεις των άλλων Ορθόδοξων
Σχολιάζοντας τις χαλαρές, όπως τις χαρακτήρισε, αντιδράσεις των άλλων ορθοδόξων λαών και κυρίως των Ρώσων, είπε:
«Η αλήθεια είναι ότι οι ορθόδοξοι λαοί αντέδρασαν πάρα πολύ χαλαρά.
»Γιατί, βεβαίως, η μητρόπολις της Ορθοδοξίας θα έπρεπε να ήταν η Ελλάδα.
»Όταν η Ελλάδα έχει ένα αδύναμο χαρακτήρα αντιδράσεως, οι υπόλοιπες ορθόδοξες κοινότητες και κράτη αντιδρούν ανάλογα με τα συμφέροντά τους.
»Και αντιδρούν ανάλογα με τα συμφέροντά τους τη στιγμή κατά την οποία η Τουρκία παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο.
»Ενώ εμείς δεν έχουμε καταφέρει να δημιουργήσουμε αυτό που θα έπρεπε να δημιουργήσουμε ώστε να έχουμε μια ισχυρή εθνική ταυτότητα και ενότητα σε όλους τους χώρους του ελληνισμού, από την άλλη πλευρά η Τουρκία έχει ενδυναμώσει, έχει πάρει καινούργια πρότυπα συμπεριφοράς και ενδεχομένως έχει πάρει και καινούργιες αποστολές στον κόσμο, ιδίως δε στη Μεσόγειο.
»Αναφορικά με τη μεγαλύτερη ορθόδοξη χώρα (σ.σ. τη Ρωσία), ήμουνα από τους πρώτους που είπα ότι, βεβαίως η αντίδραση είναι πάρα πολύ χαλαρή.
»Αλλά μην ξεχνάτε ότι εδώ και πάλι έχουμε να κάνουμε με συμφέροντα που είναι οικονομικά, έχουμε τα όπλα που προμηθεύτηκε η Τουρκία, έχουμε τα τεράστια ζητήματα με τη Συρία και τη Λιβύη και έχουμε βεβαίως και τη μεγάλη ανάπτυξη της Τουρκίας στην Αφρική.
»Η Τουρκία σήμερα αναπτύσσεται με έναν τρόπο στην Αφρική περίπου ανάλογο με αυτό της Κίνας».
Η αντίδραση της Ευρώπης
«Επομένως δεν με εξέπληξε ο χαλαρός τρόπος των αντιδράσεων, ούτε με εξέπληξε ο χαλαρός, για να μην πω κάτι χειρότερο, τρόπος της αντίδρασης των Ευρωπαίων, οι οποίοι θα πρέπει να δώσουν ένα καλό μάθημα παιδείας στην Τουρκία.
»Η παιδεία έφτιαξε τον ευρωπαϊκό πολιτισμό και όχι ο πολιτισμός την παιδεία.
»Όλα ξεκίνησαν μέσα από την Ακρόπολη, το απλό σύμβολο της παιδείας, που δεν ήταν σύμβολο δύναμης αλλά απλότητας και σεμνότητας και που έδειχνε με καθαρό τρόπο στις επόμενες γενιές ότι η μεγάλη διαφορά της παιδείας και του πολιτισμού είναι ότι η παιδεία είναι αυτό που είμαστε ενώ πολιτισμός αυτό που έχουμε.
»Άρα λοιπόν τώρα η Ευρώπη δείχνει αυτό που έχει.
»Δεν είναι αυτό που είναι. Γιατί δυστυχώς αυτό που είναι, είναι πολύ πενιχρό.
»Και θα πρέπει να το αντιληφθούν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, εάν θέλουν να έχουν μέλλον οι επόμενες γενιές».
Χρειαζόμαστε στελέχη με το μυαλό τους στο μέλλον της πατρίδας
«Θα πρέπει να επαναπροσανατολιστούν τα πράγματα, να κάνουμε μια ελάττωση της κρίσης», είπε ο πρέσβης Κανέλλος και επεσήμανε ότι, «θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε με μεγάλη αισιοδοξία το μέλλον αλλά και με ενότητα.
»Αυτά όμως δεν φτάνουν. Είναι ωραίες κουβέντες.
»Θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν σε αυτή την πορεία στελέχη ικανά, στελέχη έμπειρα, οι οποίοι θα έχουν το μυαλό τους στο μέλλον της πατρίδος.
»Γιατί δυστυχώς, λυπάμαι πάρα πολύ, δεν το έχουν στο μέλλον της πατρίδος. Και έτσι απογοητεύουμε και τον λαό.
»”Ποιον λαό;” θα μου πείτε. Να μια άλλη τεράστια ευθύνη της Ευρώπης.
»Μέσα από συνταγματικές διαδικασίες μετετράπη ο λαός σε πληθυσμό.
»Μα κύριοι, δεν αντιλαμβάνεστε, ότι δεν μπορεί να είναι μόνο οι τράπεζες ή τα οικονομικά αιτήματα οι αξίες ενός μεγάλου πολιτισμού σαν τον ευρωπαϊκό;
»Και μιας ακόμα μεγαλύτερης παιδείας σαν της ελληνικής;
»Πώς είναι δυνατόν να μένουμε στην αξία του χρήματος όταν έχουμε τη δυνατότητα να βρούμε ένα τρόπο ώστε να δημιουργήσουμε τις συνθήκες μιας καινούργιας ανάτασης.
»Και αυτή η ανάταση βασίζεται στην παιδεία.
»Είναι παράδειγμα προς αποφυγή αυτή η μετατροπή του λαού σε πληθυσμό γιατί κάποτε εμείς, τη δεκαετία του 1970, στα πανεπιστήμιά μας αναφέραμε τον λαό ως το κυρίαρχο όργανο του κράτους και βεβαίως ο λαός έχει την εθνική του ταυτότητα.
»Ο πληθυσμός ποια εθνική ταυτότητα έχει;
»Άρα, αυτό που λέω εγώ, εθνική ταυτότητα, νέα στελέχη, νέες αξίες, πάει στον βρόντο.
»Ή χρειάζεται πολλαπλάσια προσπάθεια για να το πετύχουμε».
Στο σημείο αυτό δεν παρέλειψε να επαινέσει τον Γενικό Γραμματέα Απόδημου Ελληνισμού, Γιάννη Χρυσουλάκη, ως έναν άνθρωπο που «κάνει πολύ καλή δουλειά» και «έχει πάθος για την πατρίδα μας».
«Θα πρέπει να πούμε ότι χρειάζονται αιφνιδιαστικές παρεμβάσεις», υπογράμμισε.
«Οι αιφνιδιαστικές παρεμβάσεις δεν είναι τα καλά και συμφέροντα ταις ψυχές ημών.
»Είναι το αποτέλεσμα της δράσης, δραστήριων και ικανών στελεχών στη δημόσια διοίκηση και στην κυβέρνηση αλλά και σε όλο το πολιτικό σκηνικό».
Πώς θα πάμε σε διαπραγμάτευση;
Αναφερόμενος στη συζήτηση που γίνεται για διαπραγμάτευση με την Τουρκία, ήταν αυστηρός:
«Σε μια διαπραγμάτευση πρέπει να πάμε με ισχυρά δικά μας αιτήματα.
»Ποια είναι τα αιτήματά μας; Τα ξέρει ο κάτοικος του Τέξας;» αναρωτήθηκε, προσθέτοντας:
«Είναι δυνατόν τόσα χρόνια να μιλάμε για το άνοιγμα της Σχολής της Χάλκης και να μην το έχουμε πετύχει;
»Ας βάλουμε την Ίμβρο και την Τένεδο. Αυτόνομο καθεστώς».
Χρειαζόμαστε πρωτίστως ενδυνάμωση, υποστήριξε:
«Η σχέση μας με το ΝΑΤΟ είναι σχέση αδυναμίας γιατί βρέθηκε ο Στόλτενμπεργκ, ο γ.γ., να πάρει πολλές φορές τη θέση της Τουρκίας».
»Οτιδήποτε κάνουμε πρέπει να ξεκινά από τη δική μας ενδυνάμωση.
»Οτιδήποτε και να πούμε τώρα για το ΝΑΤΟ ή για τις άλλες συμμαχίες, θα πρέπει να κοιτάξουμε πρώτα στο σπίτι μας.
»Πριν βγούμε έξω πρέπει να δούμε πόσο ισχυροί είμαστε εμείς, πόσο ευτυχισμένους κάνει το κράτος τους πολίτες του».
Η ισχύς των προσωπικών γνωριμιών και η σχέση Ερντογάν – Τραμπ
«Πολλές φορές δεν στηριχθήκαμε στις προσωπικές γνωριμίες, που πρέπει να στηριζόμαστε.
»Η γνωριμία του Ερντογάν, προσωπική, με τον Τραμπ είναι από τα πιο ισχυρά χαρτιά που έχει.
»Βεβαίως θα μου πείτε “έχουμε τις εκλογές” (σ.σ. στις ΗΠΑ), μάλιστα, “μπορεί ο Τραμπ να μη βγει”. Μάλιστα.
»Μέχρι τότε ο Ερντογάν κάνει τον σχεδιασμό του με τον Τραμπ και λέει: “Ό,τι πάρουμε μέχρι τον Νοέμβριο”.
»”Εάν ο Τραμπ βγει (σ.σ. σκέφτεται ο Ερντογάν) θα είμαστε πάλι παλικάρια, εάν δεν βγει θα έχουμε προβλήματα”.
»Και έχουνε προβλήματα. Σήμερα όλοι μιλάνε για προβλήματα οικονομικά της Τουρκίας. Μάλιστα. Εγώ το παρακάμπτω.
»Γιατί η ισχύς και ο ανταγωνιστικός της ρόλος βρίσκεται στο να καταστεί περιφερειακή δύναμη και τι εννοώ:
»Σήμερα η Τουρκία είναι ο μεγαλύτερος αγοραστής χρυσού στον κόσμο μετά τη Ρωσία.
»Προφανώς όλα αυτά δημιουργούν ένα μοτίβο ανταγωνιστικό και αυτό το μοτίβο πρέπει να μας κρατήσει σε καθεστώς απόλυτης ετοιμότητας», υποστήριξε ο έμπειρος Έλληνας διπλωμάτης.